Tarjamah ku:
Abdul Mughni Shiddiq
Basa nyaéta hiji hal anu hirup, sarta hiji hal anu hirup baris paeh. Naha basa bisa paeh? Dua urang sarjana Amérika, Daniel Netle sarta Suzzane Romaine, ngabahas masalah kasebut dina bukuna “Vanishing Voices”. Nurutkeun panalungtikan para sarjana kasebut, salila dua abad pamungkas ieu kamusnahan basa beuki hebat. Nurutkeun perkiraan maranéhanana ayeuna di dunya ieu aya 5.000-6.700 basa, sarta sahenteuna satengahna baris paeh dina abad ke-21. Ayeuna kurang leuwih 60% ti basa anu masih aya dina kaayaan pinuh resiko. ceuk para sarjana basa, basa mati teu pisan-pisan sacara alami. Aya sarjana anu ngagunakeun istilah “Basa dipaehan” atawa “Basa bunuh diri”. Glanville Price dina bukuna “The Language of Britain” nyebutkeun basa inggris minangka basa pembunuh. Basa inggris di Brtania raya geus maéhan antara séjén Irlandia sarta basa Kornisy. Sarta pembunuhan ku basa Inggris saterusna nyebar ka sakumna Dunya. Basa di kapuloan Hawaii contona geus musnah digantikeun ku basa Inggris. Kitu ogé disagala rupa tempat séjén geus lumangsung pembunuhan basa ku basa inggris.
Hiji bahsa bisa mati dumadakan sarta bisa ogé ngaliwatan prosés anu panjang saeutik demi saeutik. Basa anu mati dumadakan bisa lumangsung alatan musibah alam, kawas dialaman ku basa Tembora dipulo Sumbawa anu dina warsih 1815 kabéh pecaturnya maot alatan letusan gunung brapi. Kitu ogé basa Yahi, salah sahiji basa urang Indian di Amérika, kabéh pecaturnya dibasmi ku bangsa Éropa. Di Australia tadina aya 250 basa suku Aborigin, sarta ayeuna geus henteu cangkaruk deui. Ayeuna kumaha kalawan basa sunda?
Kalawan analisis Netlle sarta Romaine, mangka urang nempo yén basa sunda ayeuna keur dina prosés maotna, alatan urang saksian urang Sunda sacara perlahan-lahan keur ngajalankeun pembunuhan ka basa sunda minangka basa indungna. Urang saksian beuki loba jelema sunda nu henteu daék ngobrol kalawan basa sunda, sanajan kalawan sesame jelema sunda. Urang ogé saksian, umumna lamun jelema sunda daék ngobrol ngeunaan hal nu tangtu tuluy pindah kode ka basa Indonésia atawa basa séjén. Basa Sunda dianggap teu mahi pas atawa teu mahi dipihormat pikeun nepikeun pikiranana. Maranéhanana leuwih resep maké basa Indonésia anu dianggap ngajangjian jigana ekonomis leuwih badag atawa kalawan basa Jakarta anu mangrupa basa metropolitan anu dibayangkeun pinuh gemerlapan.
Urang ogé saksian yén lembaga-lembaga public kawas pangadilan, sakola, masjid-masjid, pasar, henteu deui ngagunakeun basa Sunda, atawa beuki saeutik mempergunakannya. Sarta urang saksian utamana d dayeuh-dayeuh badag, kolot anu duanana urang sunda, geus henteu berbahasa sunda deui kalawan barudakna, sanajan contona maranéhanana sorangan ngobrol dina basa sunda. Hartina maranéhanana henteu ngawariskeun basa indungna éta ka generasi satutasna. Kabéh gejala anu biasa lumangsung nyaéta prosés pati basa sunda.
Kaayaan kitu lamun diingkeun waé baris lekasan kalawan pati basa sunda, kajaba lamun aya parobahan dangong jelema sunda sorangan ka kaayaan kasebut. Parobahan dangong ka basa anu dina prosés pati, komo ogé ka basa anu geus mati, henteu mustahil bisa nyageurkeun manéhna balik. Naha urang baris ngantep basa Sunda éta paeh?
Hiji bahsa bisa mati dumadakan sarta bisa ogé ngaliwatan prosés anu panjang saeutik demi saeutik. Basa anu mati dumadakan bisa lumangsung alatan musibah alam, kawas dialaman ku basa Tembora dipulo Sumbawa anu dina warsih 1815 kabéh pecaturnya maot alatan letusan gunung brapi. Kitu ogé basa Yahi, salah sahiji basa urang Indian di Amérika, kabéh pecaturnya dibasmi ku bangsa Éropa. Di Australia tadina aya 250 basa suku Aborigin, sarta ayeuna geus henteu cangkaruk deui. Ayeuna kumaha kalawan basa sunda?
Kalawan analisis Netlle sarta Romaine, mangka urang nempo yén basa sunda ayeuna keur dina prosés maotna, alatan urang saksian urang Sunda sacara perlahan-lahan keur ngajalankeun pembunuhan ka basa sunda minangka basa indungna. Urang saksian beuki loba jelema sunda nu henteu daék ngobrol kalawan basa sunda, sanajan kalawan sesame jelema sunda. Urang ogé saksian, umumna lamun jelema sunda daék ngobrol ngeunaan hal nu tangtu tuluy pindah kode ka basa Indonésia atawa basa séjén. Basa Sunda dianggap teu mahi pas atawa teu mahi dipihormat pikeun nepikeun pikiranana. Maranéhanana leuwih resep maké basa Indonésia anu dianggap ngajangjian jigana ekonomis leuwih badag atawa kalawan basa Jakarta anu mangrupa basa metropolitan anu dibayangkeun pinuh gemerlapan.
Urang ogé saksian yén lembaga-lembaga public kawas pangadilan, sakola, masjid-masjid, pasar, henteu deui ngagunakeun basa Sunda, atawa beuki saeutik mempergunakannya. Sarta urang saksian utamana d dayeuh-dayeuh badag, kolot anu duanana urang sunda, geus henteu berbahasa sunda deui kalawan barudakna, sanajan contona maranéhanana sorangan ngobrol dina basa sunda. Hartina maranéhanana henteu ngawariskeun basa indungna éta ka generasi satutasna. Kabéh gejala anu biasa lumangsung nyaéta prosés pati basa sunda.
Kaayaan kitu lamun diingkeun waé baris lekasan kalawan pati basa sunda, kajaba lamun aya parobahan dangong jelema sunda sorangan ka kaayaan kasebut. Parobahan dangong ka basa anu dina prosés pati, komo ogé ka basa anu geus mati, henteu mustahil bisa nyageurkeun manéhna balik. Naha urang baris ngantep basa Sunda éta paeh?
0 komentar